Budowa Twierdzy Srebrnogórskiej
6. Zaopatrzenie w wodę
Ani woda deszczowa zbierana w beczkach, ani źródła w Dolinie Chłopiny i przy Chochołach nie była w stanie zaspokoić popytu na wodę budowlaną. Wobec tego w okolicy Chochoła Wielkiego wywiercono 7 studni o głębokości 1 metra w gnejsie. Wodę z tych studni gromadziła gliniana zapora o wys. 4 metrów.
Do placu budowy Donżonu prowadził 3 km rurociąg.
Wystarczą tylko trudności z dowozem wody budowlanej, aby zrozumieć jaka była potrzebna techniczna pracochłonność dla tej twierdzy przełęczowej.
Kawalier-2 kondygnacje *górna - piętro laboratorium, dolna- warsztaty np.: kowalski, stolarski
Miejski – Piekarnia
Nowowiejski - Browar
Dolny – szpital - lazaret - stajnia
7. Donjon
Donjon jest militarnym i technicznym punktem centralnym obrony i dlatego jest najmocniejszym fortem twierdzy.
- tworzą go 4 beszteje o wys. 30 m. ze średnicą przy podstawie 60 m., połączone ze sobą kurtynami o długości 12 m.
-front północny Donżonu tworzą Wieża górna i dolna a, front południowy tworzą wieża Nowowiejska i Miejska
Cztery wieże zostały wybudowane na skale, która w wielu miejscach odstaje od muru zewnętrznego z kamienia łamanego o grubości 12 m. W około 50 warstwach o wysokości 40-50 cm każda. Rdzeń kazamat z cegły obłożony kamieniami łamanymi na wysokości wieńca piaskowcowego. Wieniec ograniczał osypywanie się przedpiersia ziemnego. O ile było to możliwe mury oporowe sklepień dochodzą prostopadle do muru czołowego lub muru zewnętrznego i na tej podstawie nieprzyjaciel mógł tylko wytworzyć wyrwę w murze zewnętrznym a sklepienia ze swoim ogromnym obciążeniem ziemi nie byłyby naruszone w swojej wytrzymałości.
Donjon dzielimy na 2 kondygnacje: parterowa i piwniczna
Kondygnacja parterowa:
Za bramą orła wewnątrz sklepienia bramnego o dł 30m znajdują się dołki strzeleckie by zwiększyć walory obronne kurtyna jest zakrzywiona a w jej wnętrzu znajduje się wejście do kazamaty o powierzchni 14/14 m z centralnym filarem która jako jedyna została przyjęta i zrealizowana według projektu Pinto. Znajdował się w niej sprzęt obronny i 6200 karabinów.
- 65 murowanych pomieszczeń kondygnacji parterowej, 35 było podzielonych stropami na dwie kazamaty, jedna na drugą, tak że prócz 2 przejść bramnych i 6 pomieszczeń schodowych było łącznie 100 kazamat.
- W kazamatach Donżonu stacjonował: komendant, 60 oficerów oraz 404 żołnierzy wyborowego oddziału w stanie bojowym.
- W trzech kazamatach północnej strony dziedzińca znajdował się: sąd garnizonowy, komendantura i pomieszczenia mieszkalne komendanta
- W kazamatach dziedzińca południowego znajdował się: oficer artylerii placu, pierwszy inżynier forteczny, mistrz wałowy i major placu.
- W bramie górnej znajdowały się pomieszczenia wartownicze.
- W wieży miejskiej i dolnej znajdowała się administracja twierdzy: zbrojowni, magazynów żywności, garnizonu i lazaretu.
Kondygnacja piwniczna:
- W punkcie centralnym skały donżonu wydrążona została kazamata studzienna 8/14 m leży 8 m pod powierzchnią dziedzińca, oświetlane i wentylacja przez szyb powietrzna o szer 2 m
- szyb studzienny ma szer 4 m i dł 60 m.
- W 20 kazamatach piwnicznych obydwu wschodnich wież były nagromadzone zapasy żywności i napojów.
- W 12 sklepieniach wieży nowowiejskiej były gromadzone zapasy węgla kamiennego i drewna.
- W 12 kazamatach wieży górnej zmagazynowano zwierzęta rzeźne: 180 krów, 90 owiec, 50 świń, 18 cieląt i 180 kur.
8. Koszary
- W środku trójkąta, stworzonego przez fort ostróg, fort wysoka skała i donżon wraz ze swoimi bastionami zewnętrznymi zostały ulokowane koszary górnego miasta
- W 48 izbach i 10 komnatach mieściło się 204 żołnierzy
- Prostopadle do koszar poprzecznych przy podstawie fortu wysoka skała znajdowały się 3 bloki koszar długich
- W 10 domach znajdowało się 100 izb które mieściły 972 żołnierzy
- Wszystkie koszary s ą połączone ze sobą podziemnym korytarzem na wypadek ataku.
9. Fort Ostróg
Całkiem samodzielny wybudowany do ostrzału południowego frontu srebrnogórskiego oraz koszar
- 3 szpice bastionowe od strony frontu południowego
- wał główny otoczony przez suchą fosę wysoką na 8 m
- W 19 obszernych kazamatach stacjonowało 8 oficerów oraz 315 żołnierzy
- 2 kazamaty wartownicze
- kazamata barkowa
- pomieszczenie studzienne wraz ze studnią 84 m
- piekarnia
- pomieszczenia dzienne i sypialne załogi
- pomieszczenia magazynowe na materiały ogniowe żywność i inne narzędzia szańcowe
- szopa prochowa
- 2 izby kufrów z działami armatnimi
10. Podsumowanie
Twierdza składa się z sześciu fortów i kilku bastionów. Główny jej trzon tworzy zespół bastionów z donżonem w środku. Obiekt ten posiadał 151 pomieszczeń fortecznych (kazamat) rozmieszczonych na trzech kondygnacjach. Do pięciopoziomowych kazamat prowadzi osiem bram, w sieni znajdują się wydrążone stanowiska strzeleckie. Ogromne magazyny, studnia, zbrojownia, kaplica, więzienie, szpital, piekarnia, browar, warsztaty rzemieślnicze i prochownia czyniły fort całkowicie samodzielnym i samowystarczalnym. W jego wnętrzu mieściło się 3756 żołnierzy, olbrzymie zapasy amunicji, opału i żywności. Do obrony służyły 264 działa i moździerze. W obrębie twierdzy wydrążono 9 studni, w tym najgłębszą (84 m) na terenie Fortu Ostróg.
